Nhìn lại thực tiễn xét xử các vụ án Dân sự của nước ta hiện nay các tranh chấp diễn ra ngày càng phức tạp với tình chất ngày càng đa dạng về loại hình tranh chấp và quan điểm giải quyết. Mặc dù phía Tòa án có những sự hỗ trợ nhất định nhưng đặc thù của Tố tụng dân sự là các đương sự phải tự thu thập chứng cứ và tự chứng minh. Tòa án – người với vai trò là “người phán xử” không thể can thiệp quá sâu vào việc thu thập chứng cứ và chứng minh của mỗi bên. Nếu đương sự không nắm được những ưu thế trong vụ án và khai thác nó thì rất khó đưa ra phương án bảo vệ tốt nhất cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Thống kê gần đây cho thấy có khoảng 444.402 vụ án được thụ lý, xét xử được 386.944 vụ việc tuy nhiên chỉ có khoảng 19,8% các vụ án dân sự tại Việt Nam có luật sư tham gia, tỷ lệ này còn khá thấp so với mức 93,76% ở Mỹ và 81,04% ở Pháp nói riêng và các nước phát triển nói chung.
Lý giải cho sự khác biệt nêu trên, Luật sư Nguyễn Như Hoàng – Giám đốc điều hành Công ty Luật Barrisco chia sẻ:
“Rất nhiều khách hàng tìm tới chúng tôi khi vụ án đã kết thúc, thời điểm này là quá muộn khi bản án đã có hiệu lực pháp luật, hoặc đã có bản án sơ thẩm với bất lợi về phía khách hàng. Số án tìm tới chúng tôi, xét xử đúng có nhiều nhưng cũng không ít vụ án khách hàng không thu thập đủ tài liệu chứng cứ và không tìm ra nút thắt của vụ án nên đã bỏ qua cơ hội bảo vệ quyền lợi của mình.
Đương nhiên việc Tòa án xét xử rất công bằng nhưng họ chỉ thụ lý giải quyết vụ việc dân sự khi có đơn khởi kiện của đương sự và chỉ giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện. Có những vụ án đương sự đưa ra yêu cầu nhưng việc giải quyết yêu cầu đó chưa thể dứt điểm được vụ án dẫn tới vụ kiện kéo dài. Mặc dù vậy, có lợi với người này là bất lợi với người khác, Tòa án luôn tôn trọng sự bình đẳng trong tố tụng nên không thể đưa ra lời khuyên rằng anh nên làm gì hay không nên làm được.
Nhiệm vụ này được giao cho Luật sư, chúng tôi có trách nhiệm nhìn nhận, phân tích và hoạch định chiến lược giải quyết cho thân chủ mình. Việc bảo vệ sẽ đạt hiệu quả tốt nhất ở thời điểm trước khi khởi kiện hoặc trong giai đoạn chuẩn bị xét xử nếu bỏ lỡ thời điểm quan trọng nêu trên thì chúng tôi rất khó lòng bảo vệ thân chủ một cách hiệu quả nhất.”
Thực tế cho thấy nhiều vụ án tranh chấp đất đai với sự tham gia của Luật sư tư vấn pháp luật đã giảm bớt những tranh chấp kéo dài, giảm khiếu nại vượt cấp. Các vụ án tranh chấp thừa kế khá phức tạp, nhiều vụ việc xác định nguồn gốc tài sản chung từ đó xác định chia cho hàng thừa kế cần nhiều chứng cứ và áp dụng pháp luật qua nhiều thời kỳ, sự tham gia của Luật sư trong các vụ án này có vai trò rất quan trọng. Khi Luật sư tham gia vụ kiện dân sự sẽ dùng kiến thức pháp lý và kinh nghiệm tư vấn, tranh tụng để tư vấn, hướng dẫn khách hàng thực hiện bảo vệ quyền lợi theo quy định của pháp luật.
Để góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, chúng ta cần tạo thói quen cho chính mình trong việc mời luật sư tham gia tư vấn, giải quyết tranh chấp ngay từ khi tranh chấp phát sinh và "Đừng để kết thúc vụ án mới tìm luật sư".
Hồng Nhung
Quá chuẩn. Có luật sư tham gia, quá trình tố tụng bảo vệ quyền lợi của khách hàng thuận lợi hơn rất nhiều, nhất là việc tìm kiếm, thu thập chứng cứ liên quan đến vụ việc khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai.